นโยบายพัฒนาเมืองยุทธศาสตร์ทางทะเลของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช

นโยบายพัฒนาเมืองยุทธศาสตร์ทางทะเลของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช

เหตุที่สมเด็จพระนารายณ์มหาราชขอให้ลามาร์วิศวกรฝรั่งเศสที่พระเจ้าหลุยส์ที่ ๑๔ ส่งมาพร้อมกับราชทูตคณะแรกอยู่ประเทศไทยต่อนั้น มีพระประสงค์จะให้ลามาร์ได้รับสนองพระ

ราชประสงค์ในการจัดวางแผนการก่อสร้างความมั่นคงแข็งแรงเมืองยุทธศาสตร์ทั้งทางบกและทางทะเลบางเมือง ทั้งที่ฝรั่งเศสได้ประโยชน์เองและเป็นประโยชน์เฉพาะประเทศไทยเอง ซึ่งแบ่งออกเป็นกลุ่มเมืองได้ดังต่อไปนี้

            ๑. กลุ่มราชธานีและเมืองลุ่มน้ำเจ้าพระยา ซึ่งเป็นเมืองยุทธศาสตร์ทางบกและทางทะเลของอ่าวไทย ได้แก่ อยุธยา ลพบุรี บางกอก อินทร์บุรี

            ๒. กลุ่มเมืองท่าทางฝั่งทะเลอันดามัน ได้แก่ เมืองมะริด

            ๓. กลุ่มเมืองท่าทางฝั่งทะเลอ่าวไทยหรือฝั่งทะเลตะวันออก ได้แก่ นครศรีธรรมราช พัทลุง สงขลา

            พระราชประสงค์ของสมเด็จพระนารายณ์ที่มีต่อการวางแผนพัฒนาเมืองเหล่านี้มีดังต่อไปนี้

            ๑. กลุ่มเมืองราชธานีและเมืองลุ่มเจ้าพระยา สำหรับอยุธยาต้องการแผนที่และแผนผังเมืองอย่างละเอียด เพื่อกำหนดว่าควรจัดสรรให้ประชากรต่างเชื้อชาติ ศาสนา อยู่ในบริเวณใดบ้าง ตลอดจนเสริมความมั่นคงแข็งแรงของเมือง สำหรับเมืองลพบุรี ต้องการให้เป็นราชธานีอีกแห่งและเป็นเมืองที่มีทางหนีทีไล่เมื่อเกิดกบฏ ทั้งภายในราชสำนักและกบฏอันเกิดจากการแบ่งกลุ่มก๊กของชาวต่างชาติเช่น กบฏแขกมักกะสันเป็นต้น เพราะพระราชฐานในกรุงศรีอยุธยานั้นอยู่ใกล้กับชุมชนชาวต่างชาติ สำหรับเมืองอินทร์บุรีนั้น มีพระประสงค์จะให้วางแนวสร้างป้อมปืนใหญ่เพื่อต่อต้านการรุกรานของ กัมพูชา ลาว และพะโค เนื่องจากทรงเห็นว่าอินทร์บุรีเป็นชุมทางใหญ่ ๓ สายที่จะเป็นจุดยุทธศาสตร์ป้องกันข้าศึกที่จะเข้ามารุกรานกรุงศรีอยุธยาในทางบกได้ สำหรับเมืองบางกอกนั้น เป็นเมืองยุทธศาสตร์ปากอ่าวไทย เรือที่จะเข้ามาค้าขายกับกรุงศรีอยุธยาจะต้องผ่านแม่น้ำเจ้าพระยาเข้ามาทางเมืองบางกอกที่เป็นชัยภูมิป้องกันข้าศึกทางทะเลของไทยมาแต่เดิม และมีป้อมปราการอยู่แล้วทั้งทางฝั่งตะวันตกและตะวันออก สมเด็จพระนารายณ์มีพระประสงค์จะให้กองทหารพร้อมอาวุธปืนใหญ่ของฝรั่งเศสไปประจำอยู่ที่ป้อมนี้ เพื่อรักษาปากน้ำอันเป็นจุดยุทธศาสตร์สำคัญ โดยขอให้ลามาร์ วางแผนการพัฒนาป้อมปราการตลอดจนพัฒนาบางกอกให้เป็นเมืองท่าสำคัญอีกแห่งหนึ่งด้วย

            ๒. กลุ่มเมืองท่าทางฝั่งทะเลอันดามัน ซึ่งได้แก่เมืองมะริดนั้น เป็นเมืองท่ามาแต่เดิม และเป็นเมืองท่าสำคัญทางฝั่งตะวันตก คู่เคียงกันมากับเมืองตะนาวศรีซึ่งในสมัยนั้นอยู่ในขอบขัณฑสีมาของไทย เมืองนี้เป็นทั้งเมืองยุทธศาสตร์ทางทะเล และสถานีการค้า ที่จะสกัดกั้นเรือที่จะยกพลมาขึ้นบกและเข้าสู่กรุงศรีอยุธยาได้โดยง่าย ขณะเดียวกันก็เป็นฐานกำลังที่จะป้องกันการรุกรานของพม่าได้ด้วย

            ๓. กลุ่มเมืองท่าทางฝั่งทะเลตะวันออก เมืองนครศรีธรรมราชนั้น เคยเป็นเมืองประเทศราชมาก่อนและยังเป็นเมืองท่าค้าขายมาแต่โบราณ และเป็นฐานที่มั่นของกำลังทหาร สนับสนุนเมืองสงขลาและพัทลุงหากมีการกบฏของเจ้าประเทศราชที่เป็นแขกมลายูในเมืองที่อยู่ใต้ลงไป ส่วนเมืองสงขลานั้นเป็นเมืองที่พวกแขกในไทรบุรี มักยกมาโจมตีและยึดเป็นฐานที่มั่นจนสมเด็จพระนารายณ์ยกกองทัพไปปราบและให้ทำลายป้อมค่ายลง เพื่อกำจัดอิทธิพลมุสลิมไม่ให้มีฐานที่มั่นได้ แต่เมื่อเห็นว่าฝรั่งเศสต้องการเมืองนี้เป็นสถานีการค้า เพื่อแข่งกับฮอลันดาที่ค้าขายอยู่กับเมืองปัตตานี   และเพื่อเป็นการป้องกันการกบฏและอิทธิพลของมุสลิม   จึงต้องการให้ฝรั่งเศสวางโครงการสร้างป้อมปราการพัฒนาเมืองเพื่อเป็นสถานีการค้าและมีกำลังทหารประจำเช่นกัน สำหรับเมืองพัทลุงนั้นทรงประสงค์จะให้รื้อฟื้นเมือง ป้อมปราการที่จะคุมเส้นทางการค้าและการสกัดกั้นอิทธิพลมุสลิมควบคู่ไปกับเมืองสงขลา